De Algemene Rekenkamer heeft zestien lessen uit het verleden getrokken over steun aan individuele ondernemingen. Les 8 luidt: “Niet ingrijpen is ook een alternatief.”
Zo'n waarschuwing is nuttig, want de geschiedenis vergeet mensen die succes hadden met niets doen. Neem de Romeinse consul Quintus Fabius, die Hannibal overwon door geen slag met hem te leveren. Of neem de Russische veldmaarschalk Michail Koetoezov die zelfs toen Napoleon Moskou in brand stak weigerde de Grande Armée aan te vallen. Italianen zien dolce far niente als kern van het leven. En de geneeskunde is pas een serieuze wetenschap geworden sinds onze eigen Herman Boerhaave in de 18de eeuw het vak ordende met als basisregels in dubio abstine (bij twijfel niets doen) en primum non nocere (het belangrijkst is geen schade te berokkenen).
De politiek echter hanteert een eigen logica. Daar is de premisse veelal: we moeten iets doen. Dan komt er altijd wel iemand met een voorstel en constateert de politicus die dat bekijkt: dit is iets! Conclusie: we moeten het doen! En dan volgt een nieuwe wet.
In Brussel is dit denken schering en inslag. De dag nadat onze koning de troonrede uitsprak, zei de president van de Europese Unie, Ursula von der Leyen, in haar state of the union dat alle lidstaten in 2030 hun emissie van broeikasgassen met 55 procent hebben teruggebracht in plaats van met 40 procent. Dat kost 90 miljard euro per jaar extra. Geen kattenpis. Commissaris Frans Timmermans legde uit waarom dat toch moet. Hij zei: “Niets doen is geen optie”.
Mijn hart ligt meer bij de romanfiguur Oblomov, die in de eerste 150 bladzijden van het gelijknamige boek niet eens zijn bed uit kan komen. Niet alleen omdat hij lui is, maar omdat hij grote weerzin voelt als van hem verwacht wordt zich druk te maken over de dingen waar iedereen zich druk over maakt.
Dit is een column van Paul Frentrop, expert op het gebied van corporate governance.